Εθελοντές Δασοπυροσβέστες: Η προσφορά στο σύνολο σε πρώτο πλάνο.
Ήταν Πέμπτη, 28 Ιουνίου 2007, όταν οι πρώτες πύρινες γλώσσες άρχισαν να καταστρέφουν με μανία την Πάρνηθα, τυλίγοντας ολόκληρο το βουνό. Μερικές ημέρες αργότερα, όταν η φωτιά έσβησε έπειτα από τις υπεράνθρωπες προσπάθειες πυροσβεστών και εθελοντών, ο απολογισμός ήταν καταστρεπτικός: 25.000 στρέμματα που ανήκαν στον Εθνικό Δρυμό κάηκαν. Ο αριθμός των προστατευόμενων ειδών ζώων της περιοχής μειώθηκε αισθητά και το κλίμα της Αττικής επηρεάστηκε με θερμότερα καλοκαίρια και πλημμύρες τον χειμώνα.
Η αντιμετώπιση της συγκεκριμένης τραγικής πυρκαγιάς ήταν μία από τις πρώτες, στις οποίες ο ρόλος των εθελοντών δασοπυροσβεστών υπήρξε καθοριστικός. Στην επιχείρηση αυτή συμμετείχαν εν ενεργεία πυροσβέστες, στρατιωτικές δυνάμεις και εθελοντές πυροσβέστες, με την αρωγή ενηλίκων από το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, οι οποίοι γνώριζαν τα μονοπάτια στην περιοχή. Έκτοτε, οι εθελοντικές οργανώσεις δασοπυροπροστασίας και δασοπυροσβεστών διασωστών λαμβάνουν τις απαραίτητες προφυλάξεις, προστατεύοντας τον Εθνικό Δρυμό που αναγεννιέται στην περιοχή της Πάρνηθας, και εκπαιδεύονται ώστε να βρίσκονται σε ετοιμότητα και επιφυλακή για να αποτρέψουν ανάλογα συμβάντα.Όπως υποστηρίζουν έμπειροι επαγγελματίες δασοπυροσβέστες: “Άμα στη φωτιά δεν πατήσει άρβυλο, δεν σβήνει”, γεγονός που το γνωρίζουν και οι εθελοντές, οι οποίοι προσφέρουν ανιδιοτελώς τον πολύτιμο ελεύθερο χρόνο τους, όχι μόνο για να προστατεύουν, αλλά και για να καθαρίζουν τα δάση.
Η ιστορία του θεσμού της Εθελοντικής Δασοπροστασίας μετράει τουλάχιστον είκοσι πέντε χρόνια και γεννήθηκε από την ανάγκη των κατοίκων που ζουν κοντά σε δασικές περιοχές να βοηθούν την Πυροσβεστική Υπηρεσία, τα τμήματα της Πολιτικής Προστασίας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
“Εθελοντισμός”, μια παρεξηγημένη έννοια
Σε όλο τον κόσμο, ο εθελοντισμός θεωρείται μια μορφή υπηρεσίας των πολιτών προς το κοινωνικό σύνολο, με επίκεντρο τον άνθρωπο. Πρώτες βοήθειες, παροχή βοήθειας σε ανθρώπους που βρίσκονται σε θέση αδυναμίας, προστασία και κατάσβεση δασών και άλλες παρόμοιες ενέργειες. Σε γενικές γραμμές, ο όρος αναφέρεται στην ηθελημένη παροχή υπηρεσιών χωρίς το κίνητρο της υλικής ανταμοιβής για κάποιον κοινωφελή σκοπό. Δεν είναι αμειβόμενο επάγγελμα, δηλαδή δεν έχει μισθό ή άλλα ανταλλάγματα. Ο εθελοντής, στην ουσία, παρέχει την εργασία του αμισθί. Ωστόσο, αρκετοί εκτιμούν πως η εθελοντική εργασία θα πρέπει να αμείβεται, έστω και έμμεσα, με την παροχή π.χ. δωρεάν διαμονής, διατροφής ή άλλων διευκολύνσεων, προκειμένου να εξυπηρετηθεί αλλά και να διευρυνθεί η βιωσιμότητά της.Σημειωτέον ότι η έννοια του εθελοντισμού είναι αρκετά ευρεία. Ουσιαστικά, θα μπορούσαμε να τον χωρίσουμε σε επίσημο και ανεπίσημο. Ο επίσημος εθελοντισμός αφορά στην προσφορά προς μία μη κυβερνητική οργάνωση (ΜΚΟ), όπως είναι οι ομάδες εθελοντών δασοπυροσβεστών ή ένα ίδρυμα. Ο ανεπίσημος εθελοντισμός αφορά στην προσφορά σε πιο προσωπικό επίπεδο – για παράδειγμα, το να βοηθήσεις κάποιον ηλικιωμένο στον δρόμο.
Συχνά ο εθελοντισμός εμφανίζεται σε παγκόσμια γεγονότα, όπως η περίπτωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, στην Αθήνα. Αν και την εποχή εκείνη ο εθελοντισμός στην Ελλάδα δεν ήταν κάτι ευρέως διαδεδομένο, οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας έδωσαν την ευκαιρία σε πολλούς να το τολμήσουν ως εμπειρία – και 60.000 εθελοντές δεν ήταν λίγοι.
Ωστόσο, η χρήση τέτοιου είδους εθελοντισμού προκαλεί συχνά έντονες αντιδράσεις διεθνώς, διότι αρκετοί μιλούν για εκμετάλλευσή του και αντιμετώπιση των εθελοντών ως δωρεάν εργατικών χεριών.
Παρόλα αυτά, ο εθελοντισμός δεν παύει να αποτελεί μια εξαιρετική κοινωνική προσφορά από απλούς πολίτες και να τυγχάνει μεγάλης αποδοχής.
Οι Έλληνες Δασοπυροσβέστες
Στην χώρα μας, ο εθελοντισμός δεν έχει τύχει ακόμα μεγάλης αποδοχής, αν και υπάρχουν αρκετοί οργανισμοί που λειτουργούν με μεγάλη επιτυχία τα τελευταία χρόνια. Ειδικά στον τομέα της δασοπυρόσβεσης και δασοπροστασίας, οι εθελοντικές ομάδες έχουν μπει σε ένα οργανωμένο πλαίσιο λειτουργίας που χαίρει και της κρατικής αποδοχής.
Σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, οι ειδικές εθελοντικές ομάδες πυρόσβεσης και πυροπροστασίας είναι δεκάδες, ενώ το σύνολο των ενεργών εθελοντών σε αυτές ξεπερνούν τα 2.500 άτομα. Στο πλαίσιο, μάλιστα, του νόμου που δημοσιεύθηκε το 2014 και αφορούσε την αναδιάρθρωση των σωμάτων ασφαλείας και προστασίας της χώρας, οι ομάδες αυτές υποχρεούνται πλέον να διατηρούν ειδικά επίπεδα εκπαίδευσης για τους εθελοντές τους.
Η εκπαίδευση αυτή για την εξασφάλιση ποιότητας και κρατικής πιστοποίησης ικανότητας, παρέχεται μέσα από την Πυροσβεστική Ακαδημία με ταχύρρυθμα εκπαιδευτικά προγράμματα.Οι επιτυχόντες στις εξετάσεις καταγράφονται στο μητρώο ενεργών ομάδων της ΓΓΠΠ (Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας) και συμμετέχουν σε σχεδιασμούς και λειτουργικές ανάγκες της χώρας για καταστάσεις αυξημένων αναγκών στον τομέα της δασοπροστασίας και δασοπυρόσβεσης. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές που βραβεύτηκαν από την Πυροσβεστική Υπηρεσία για την προσφορά και την αποτελεσματική συμμετοχή τους σε δύσκολες επιχειρήσεις.
Ο εθελοντισμός στον τομέα της Δασοπροστασίας και Δασοπυρόσβεσης δεν έχει ηλικιακό όριο, αρκεί φυσικά ο υποψήφιος να διαθέτει ικανή φυσική κατάσταση, πιστοποιημένη με ιατρικές εξετάσεις, καθώς και να μπορεί να συμμετέχει ενεργά με παρουσία που ορίζεται από το Πυροσβεστικό Σώμα και τις κατά τόπους ομάδες της ΓΓΠΠ (Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας).Δυστυχώς, στην Ελλάδα, στον τομέα του εθελοντή δασοπυροσβέστη, δεν παρατηρείται η ανάλογη ανάπτυξη που υπάρχει στο εξωτερικό, ενώ το ίδιο συμβαίνει και ως προς την κρατική μέριμνα που παρέχεται στους εθελοντές, ειδικά στον τομέα Δασοπροστασίας και Δασοπυρόσβεσης, καθώς ο βαθμός επικινδυνότητας είναι μεγάλος. Οι μετέχοντες εθελοντικά σε τέτοιες επιχειρήσεις θα πρέπει να γνωρίζουν πως η νομική κάλυψη είναι ελάχιστη και υπό όρους για το έργο τους, ενώ και η ασφαλιστική κάλυψη γίνεται από τον προσωπικό τους φορέα.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια γενικότερη προσπάθεια από τις κυβερνήσεις για να αναπτυχθεί τουλάχιστον ένας τρόπος νομικής κάλυψης και ασφαλιστικών, όμως μέχρι στιγμής δεν έχει διαμορφωθεί κάποιο συγκεκριμένο πλαίσιο.
Η αλληλεγγύη κίνητρο για συμμετοχή
Πέρα από τα γραφειοκρατικά και νομικά θέματα που αντιμετωπίζει ο εθελοντής δασοπυροσβέστης, υπάρχει το αίσθημα της αλληλεγγύης που λειτουργεί ως κίνητρο για συμμετοχή, ιδιαίτερα στα νεαρής ηλικίας άτομα. Η συμμετοχή του εθελοντή στον τομέα δασοπυρόσβεσης και δασοπροστασίας, εκτός από τη δυνατότητα εκπαίδευσης που του παρέχει, ταυτόχρονα τον εντάσσει σε μια ομάδα ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα (π.χ. αγάπη για τη φύση) και κοινό σκοπό, αναπτύσσοντας το πνεύμα της ομαδικής συνεργασίας.Είναι πολλοί οι νέοι άνθρωποι που έχουν βρει μέσα από τη συμμετοχή τους σε μια ανάλογη εθελοντική ομάδα μια παρέα νέων φίλων. Ας μη λησμονούμε πως, μέσα από την εκπαίδευση, μαθαίνουν να στηρίζονται και να εμπιστεύονται τον διπλανό τους, αναπτύσσοντας σχέσεις άτυπης οικογένειας που δύναται να λειτουργήσει αρμονικά σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Παράλληλα, υπάρχουν και επαγγελματικά κίνητρα, καθώς οι καταγεγραμμένοι εθελοντές στο Πυροσβεστικό Σώμα μπορούν μέσα από ειδικές εκπαιδεύσεις και εξετάσεις (και εφόσον πληρούν τα κριτήρια) να περάσουν στις επαγγελματικές δυνάμεις του Σώματος. Ακόμα, όμως, και αν το Πυροσβεστικό Σώμα δεν είναι ο σκοπός, μέσα από ομάδες της ΓΓΠΠ (Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας) υπάρχει δυνατότητα αναγνώρισης της συμμετοχής/ προϋπηρεσίας τους σε αυτές τις ομάδες, καθώς αρκετές ιδιωτικές εταιρείες λαμβάνουν αυτή τους τη συμμετοχή ως δείγμα άρτιας προσωπικότητας και ομαδικής συνεργασίας.
Καθημερινότητα – Δράσεις
Η καθημερινότητα σε έναν εθελοντικό σταθμό τομέα δασοπυρόσβεσης /δασοπροστασίας δεν διαφέρει ιδιαίτερα σε σύγκριση με εκείνη ενός σταθμού του Πυροσβεστικού Σώματος, καθώς υπάρχουν εργασίες που πρέπει να γίνουν, όπως καθαριότητα και συντήρηση χώρου, εξοπλισμού και οχημάτων. Παράλληλα, υπάρχει προγραμματισμός μίνι-εκπαιδεύσεων εντός του σταθμού/κλιμακίου για τα μέλη, έτσι ώστε ο βαθμός ετοιμότητας να είναι πάντοτε υψηλός.
Σε κάποιους πιο οργανωμένους σταθμούς, υπάρχει και η δυνατότητα ψυχαγωγίας (τηλεόραση, video games, βιβλιοθήκη) ή καλλιέργειας κοινωνικότητας (δωμάτιο για καφέ/φαγητό), ειδικά για τις περιόδους υψηλής ετοιμότητας, όπου η ομάδα των εθελοντών πρέπει να αποφορτίζεται.
Η περίοδος υψηλής ετοιμότητας για τον τομέα της δασοπυρόσβεσης /δασοπροστασίας ξεκινάει από την 1η Μαΐου μέχρι την 31η Οκτωβρίου κάθε έτους. Εκείνη την περίοδο, οι εθελοντές καλούνται να προσφέρουν το μέγιστο των υπηρεσιών τους, αναλόγως του λειτουργικού και επιχειρησιακού σχεδιασμού που καθορίζεται από την Πυροσβεστική Υπηρεσία και την ΓΓΠΠ (Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας) για την προστασία δασών (χλωρίδας και πανίδας), περιουσιών, ακόμη και ζωών πολιτών σε ειδικές περιπτώσεις.Για να γίνει κάποιος μέλος σε μια ανάλογη ομάδα δεν είναι απαραίτητο να συμμετέχει στην αντιμετώπιση περιστατικών πυρκαγιάς που, πολλές φορές, εγκυμονούν κινδύνους. Υπάρχουν πολλές ακόμη δραστηριότητες όπου απαιτείται εθελοντική παρουσία, όπως η διοικητική μέριμνα και η γραμματειακή υποστήριξη, οι οποίες είναι εξίσου σημαντικές για την ομαλή λειτουργία μιας τέτοιας εθελοντικής προσπάθειας.
Είναι σημαντικό εδώ να τονιστεί πως οι ομάδες της ΓΓΠΠ έχουν διαφορετικό επιχειρησιακό αντικείμενο, λειτουργώντας επικουρικά προς το έργο της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Το έργο τους περιορίζεται καθαρά σε δασικά συμβάντα. Αυτό μπορεί να εξελιχθεί σε περιπτώσεις περιαστικού δάσους και σε επικουρική παρουσία για διασώσεις, αλλά πάντα με παρουσία του Πυροσβεστικού Σώματος (σ.σ. κτίρια μέσα σε δάσος, όπως π.χ. στην Πεντέλη). Το έργο τους προφανώς είναι πολύ σημαντικό και γι’ αυτό αποτελεί μια σημαντική παράμετρο στη σημερινή κρατική μηχανή της πολιτικής προστασίας.
Όπως οι ίδιοι αναφέρουν, έχουν δημιουργήσει μια “παρέα υπεύθυνων ομοϊδεατών που συνεργάζεται εναρμονισμένα με τον τρόπο λειτουργίας του Πυροσβεστικού Σώματος και που δίνει την ευκαιρία σε κάθε ενεργό πολίτη που έχει την πρόθεση και τη δυνατότητα να προσφέρει εθελοντικά στη διαφύλαξη του πρασίνου της εκάστοτε δασικής περιοχής στην οποία δραστηριοποιούνται, και όχι μόνο”.
Αν ενδιαφέρεστε να προσφέρετε εθελοντικά, να βοηθήσετε τους συμπολίτες και το περιβάλλον, μπορείτε να επικοινωνήσετε με:
- Την Ομάδα Εθελοντών Δασοπυροσβεστών Διασωστών –http://www.oedd.gr (210-6201199)
- Τους Εθελοντές Δασοπυροπροστασίας Αττικής – http://www.edasa.gr (210-5200680)
- Πηγη:planbemag.gr
