Κάθε ανάρτηση, συνοπτική και άμεση, θύμιζε τηλεγράφημα από το μέτωπο. Στις 5 Αυγούστου το μεσημέρι, σ’ ένα γκρουπ κατοίκων στο Viber, με 634 μέλη, που είχε δημιουργήσει η εθελοντική Μονάδα Αντιμετώπισης Κινδύνων Ιπποκρατείου Πολιτείας, στάλθηκε το πρώτο μήνυμα για εγρήγορση. Η φωτιά μπορεί να έφθανε και στα μέρη τους. «Οσοι έχετε πισίνα στείλτε στο email οδό και αριθμό» ήταν το επόμενο μήνυμα, στις 15.15. Οι εθελοντές πυροσβέστες έπρεπε να προνοήσουν και να αυτοοργανωθούν σε περίπτωση που στέρευαν οι κρουνοί ή δεν τους προσέγγιζαν εγκαίρως υδροφόρες. Ακολούθησε πολύωρη, άνιση μάχη με τις φλόγες.
«Τι μας έλειψε; Δεν είχαμε νερό. Το πιο βασικό ήταν αυτό», λέει στην «Κ» ο Βασίλης Διαμαντόπουλος, πρόεδρος της Μονάδας Αντιμετώπισης Κινδύνων Ιπποκρατείου Πολιτείας (ΜΑΚΙΠ). Τα περιορισμένα υδάτινα αποθέματα δεν επέτρεπαν σε κάθε απόπειρα κατάσβεσης την ιδανική διαβροχή. «Δεν μπορείς να κάνεις τίποτα αν δεν έχεις νερό. Η φωτιά πέρασε από τα ίδια σημεία τρεις και τέσσερις φορές και έβρισκε υλικό να κάψει. Σώζαμε ένα σπίτι, φεύγαμε και έπειτα από μία ώρα μάς έπαιρναν και έλεγαν “τρέξτε, καίγεται πάλι το σπίτι”. Γιατί δεν είχαμε νερό», συμπληρώνει ο Γιάννης Μονιάκης, αντιπρόεδρος στον Σύλλογο Εθελοντών Αφιδνών Δασοπροστασίας (ΣΕΑΔ). «Φθάναμε σε σημείο να κόψουμε τη φωτιά, από 500 μέτρα το μέτωπο γινόταν 100, και μετά μέναμε από νερό».
Τρεις μήνες μετά την καταστροφική φωτιά στην Αττική, εκπρόσωποι εθελοντικών ομάδων που επιχείρησαν στο πύρινο μέτωπο κάνουν μια αναδρομή σε όλα όσα συνέβησαν και επισημαίνουν όσα θα μπορούσαν να διορθωθούν για να αποτραπεί μια παρόμοια καταστροφή στο μέλλον.
Το πρόβλημα της διακοπής υδροδότησης και του ανεφοδιασμού των πυροσβεστικών οχημάτων κατά τις κρίσιμες ώρες της φωτιάς είχε απασχολήσει και μια φορτισμένη συνεδρίαση του κοινοτικού συμβουλίου Αφιδνών την 31η Αυγούστου. Στα πρακτικά αυτής της συνεδρίασης, μέρος των οποίων παρουσίασε πρόσφατα και η «Κ» («Τα λάθη στη φωτιά στις Αφίδνες», 13/11), αποτυπώνονται η αγανάκτηση πολιτών της περιοχής καθώς και καταγγελίες για αδράνεια, τις οποίες εκπρόσωποι της τοπικής αρχής απέρριψαν στις δικές τους τοποθετήσεις.
Μιλώντας στην «Κ» ο κ. Μονιάκης τονίζει ότι είχε ζητήσει από το μεσημέρι της 5ης Αυγούστου, προτού η φωτιά φθάσει στην περιοχή τους, δύο γεννήτριες για να μπουν σε δύο γεωτρήσεις. Το ίδιο είχε δηλώσει και στη συνεδρίαση του κοινοτικού συμβουλίου στα τέλη Αυγούστου. «Αν εγώ είχα στις επτά ώρες που είχατε περιθώριο τις δύο γεννήτριες, το χωριό θα είχε νερό, η Δροσοπηγή θα είχε νερό, οι κρουνοί θα είχαν νερό», υποστήριξε στη συνεδρίαση και πρόσθεσε ότι οι εθελοντές χρειάστηκε κάποια στιγμή, λόγω της έλλειψης νερού, να επιστρατεύσουν και πυροσβεστήρες στη μάχη. «Εκατόν είκοσι πυροσβεστήρες χάλασε ο ΣΕΑΔ για να μην καούν τα σπίτια του χωριού».
Θέμα τριβής ήταν και η λειτουργία άλλης γεώτρησης στο Κατσιμίδι. Ενώ εκεί υπήρχε γεννήτρια, από τον αντιδήμαρχο Υδρευσης στον Δήμο Ωρωπού αναφέρθηκε στη συνεδρίαση του κοινοτικού συμβουλίου ότι οι συνθήκες ήταν επικίνδυνες το πρωί της Παρασκευής και ότι ήταν αδύνατο να προσεγγίσει υπάλληλος για να τη βάλει πάλι μπροστά. Σε ανακοίνωσή του λίγες ημέρες μετά τη φωτιά του Αυγούστου, ο Δήμος Ωρωπού ανέφερε ότι είχε μεριμνήσει για το ζήτημα των αντλιοστασίων. Για τη γεώτρηση στο Κατσιμίδι σημείωσε ότι είχε συντηρηθεί και πως το απόγευμα της 5ης Αυγούστου είχε προηγηθεί «ενδελεχής μηχανικός έλεγχος καλής λειτουργίας» της γεννήτριας. Ανέφερε ακόμη ότι τα σπίτια της Ιπποκρατείου που τροφοδοτούνται από άλλη εγκατάσταση έμειναν χωρίς νερό λόγω διακοπής υδροδότησης από την ΕΥΔΑΠ. Στην ίδια ανακοίνωση σημείωσε ότι η εγκατάσταση της ΕΥΔΑΠ επαναλειτούργησε το πρωί του Σαββάτου 7 Αυγούστου.
Υδροφόρες και πισίνες
Τα προβλήματα, πάντως, δεν περιορίστηκαν εκεί. Ο κ. Διαμαντόπουλος λέει ότι τουλάχιστον από το 2020 οι εθελοντικές ομάδες ζητούν από τις τοπικές αρχές τη δυνατότητα πρόσβασης και εκπαίδευσής τους, ώστε, εάν χρειαστεί σε περίπτωση ανάγκης, να ενεργοποιήσουν εκείνοι κάποια γεννήτρια. Ο κ. Μονιάκης επισημαίνει ότι, ενώ είχαν διατεθεί αρκετές υδροφόρες, δεν υπήρχε ο κατάλληλος συντονισμός στο πεδίο, ώστε κάποιος να τις καθοδηγήσει και να τις στείλει σε σημεία όπου υπήρχε πραγματική ανάγκη και θα γινόταν άμεσα ανεφοδιασμός χωρίς περιττή χρονοτριβή. Το αποτέλεσμα, όπως λέει, ήταν αρκετά πυροσβεστικά οχήματα να μείνουν χωρίς νερό.
Ο κ. Διαμαντόπουλος τονίζει ότι, μεταξύ άλλων, και η αυτοοργάνωση εθελοντών και κατοίκων έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της φωτιάς. Σε σχετικό μήνυμα που είχε σταλεί στο γκρουπ του Viber ανταποκρίθηκαν άμεσα τουλάχιστον 50 κάτοικοι που είχαν σπίτια με πισίνα, δηλώνοντας σε ποια οδό βρίσκονταν και πώς θα μπορούσαν οι εθελοντές να έχουν πρόσβαση σε αυτά για να αντλήσουν νερό. «Τρία πυροσβεστικά ανέβηκαν. Κάνουν άντληση από πισίνα. Τους οδηγούμε στα σπίτια σας», έγραφε ένα από τα μηνύματα του διαχειριστή του γκρουπ που στάλθηκε στις 14.17 της 6ης Αυγούστου. «Εχουμε κάνει πατέντα και γεμίζουμε από τρεις πισίνες αυτή τη στιγμή», ανέφερε άλλο μήνυμα στις 12.51 της 7ης Αυγούστου.
Πέρα από το ζήτημα του ανεφοδιασμού, προβληματικές ήταν, σύμφωνα με τους εθελοντές, και οι επικοινωνίες μέσω ασυρμάτου μεταξύ των εμπλεκόμενων δυνάμεων κατά τις κρίσιμες ώρες. «Δεν ακούς, δεν πιάνει σήμα, κάνει διακοπές», αναφέρει χαρακτηριστικά η Λυδία Βατσέλα, πρόεδρος στην Εθελοντική Ομάδα Καπανδριτίου – Πολυδενδρίου. Αυτό που λειτούργησε κατά τις πρώτες ώρες της μάχης ήταν οι σχέσεις εμπιστοσύνης που είχαν αναπτυχθεί μεταξύ των εθελοντών της περιοχής. Η μία ομάδα γνώριζε ότι θα την καλύψει ή θα την καθοδηγήσει η άλλη, όπου προκύψει ανάγκη. «Πηγαίναμε σε περιοχές που κινδύνευαν και παλεύαμε γιατί δεν έπρεπε να περάσει η φωτιά», προσθέτει η κ. Βατσέλα.
Ο κ. Διαμαντόπουλος τονίζει ότι οι συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί από τις παρατεταμένα υψηλές θερμοκρασίες και τη συσσώρευση καύσιμης ύλης είχαν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μείγμα. «Εβλεπα το ελικόπτερο Erickson, έκανε μια ρίψη, στιγμιαία έσβηνε η φωτιά και έπειτα από λίγα δευτερόλεπτα φούντωνε ξανά με την ίδια ένταση και έλεγες “δεν είναι δυνατόν”», λέει. Ο ίδιος εκτιμά ότι ήταν ορθή απόφαση να εκκενωθεί η περιοχή από κατοίκους. «Καλώς έγινε, διότι σου επιτρέπει να κινηθείς χωρίς φόβο. Η εικόνα ενός πανικόβλητου κατοίκου, που δεν έχει τρόπο να προστατευτεί, να κινείται στον δρόμο σαν χαμένος ενέχει πολλούς κινδύνους και για το πλήρωμα των εθελοντών».
«Παρακαλάμε για την πρόληψη»
Πλέον, οι εκπρόσωποι των εθελοντικών ομάδων πυρόσβεσης που μίλησαν στην «Κ» εστιάζουν στην επόμενη μέρα. Η κ. Βατσέλα τονίζει πόσο σημαντικό είναι να περνούν από τακτική επανεκπαίδευση από τους αρμόδιους φορείς για να ενισχύσουν τις γνώσεις που ήδη έχουν, αλλά και ότι θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για αποζημιώσεις εθελοντών σε περιπτώσεις ατυχημάτων κατά την αναμέτρηση με τις φλόγες. Μία από τις προτάσεις τους είναι τα ειδικά κονδύλια που προβλέπονται για τις δράσεις τους να διανέμονται απευθείας από την Πολιτική Προστασία, και όχι μέσω της τοπικής αυτοδιοίκησης, σε οργανώσεις που είναι ενταγμένες στο σχετικό μητρώο και παρουσιάζουν έργο, με κριτήρια αξιολόγησης που μπορεί να θέτει η Πυροσβεστική. «Ζητάμε από την Πυροσβεστική και την Πολιτική Προστασία να μας αξιοποιούν, δεν υπάρχει άρνηση, πάμε όπου μας χρειαστούν», επισημαίνει η κ. Βατσέλα.
Επίσης, θίγουν και το ζήτημα των εξόδων που επωμίζονται. Ο κ. Μονιάκης αναφέρει χαρακτηριστικά ότι θα πρέπει να αντικατασταθούν άμεσα για τη νέα αντιπυρική περίοδο σχεδόν όλες οι στολές των εθελοντών που επιχείρησαν στη φωτιά του Αυγούστου, ένα μεγάλο κόστος που θα βαρύνει την εθελοντική ομάδα. «Πρέπει να έχουμε τα μέσα, τα καύσιμα, τον εξοπλισμό. Εμείς προσπαθούμε να προετοιμαστούμε για να μη συμβεί κάποια αντίστοιχη καταστροφή», λέει. «Παρακαλάμε για την πρόληψη, αυτό είναι το παν, όχι η καταστολή».
